მარცვლეული – ცივილიზაციის საფუძველი და ჯანმრთელობის საწინდარი თქვენს თეფშზე

გამარჯობა, ძვირფასო მკითხველო! დღეს მსურს გესაუბროთ საკვების ერთ-ერთი უძველესი და უმნიშვნელოვანესი ჯგუფის – მარცვლეულის შესახებ. ეს მცირე, მაგრამ ძალიან სასარგებლო მარცვლები საუკუნეების განმავლობაში კვებავდნენ კაცობრიობას და დღესაც ჩვენი რაციონის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენენ.

მარცვლეული, როგორიცაა ხორბალი, ბრინჯი, სიმინდი, ქერი და სხვა მრავალი სახეობა, არა მხოლოდ ჩვენი ყოველდღიური რაციონის მნიშვნელოვანი ნაწილია, არამედ მთელი ცივილიზაციების საფუძველიც კი გახდა. მათი კულტივაციის დაწყებამ ადამიანებს საშუალება მისცა, დაფუძნებულიყვნენ ერთ ადგილას და შეექმნათ პირველი სასოფლო-სამეურნეო საზოგადოებები.

საწყისები

მეურნეობის ადრეული მტკიცებულება ნოყიერი ნახევარმთვარის რეგიონზე მოდის. ეს ნახევარმთვარის ფორმის რეგიონია შუა აღმოსავლეთში. ტერიტორია ერაყს, სირიასა და ისრაელს მოიცავს.

მიუხედავად იმისა, რომ ახლა შედარებით მშრალია, რეგიონი ოდესღაც კარგად იყო მორწყული. უძველესი მეურნეობის პირველი კვალი ჩრდილოეთ სირიაში, თელ აბუ ჰურეირაში აღმოაჩინეს. აქ 11 700 წლის წინ სოფელი არსებობდა, რომელიც ევფრატის სანაპიროზე იყო გაშლილი.

მეცნიერებმა ჭვავის ნიშნებს მიაგნეს. აღმოჩენის მიხედვით, ადამიანები ამ დროს ჭვავს ფქვავდნენ.

უგო ოლივეირას, პორტუგალიის ალგარვეს უნივერსიტეტის გენეტიკოსის თქმით “ოდესღაც მკვლევრებს მიაჩნდათ, რომ მიწათმოქმედება ნოყიერი ნახევარმთვარის ტერიტორიაზე დაიწყო და აქედან მეზობელ რეგიონებში გავრცელდა. თუმცა, ახლა ესე აღარ გვგონია. მიგვაჩნია, რომ მეურნეობა ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად სხვადასხვა რეგიონებში განვითარდა. მაგალითად, დასავლეთ აზიაში დაახლოებით 11 700 წლის წინ, აღმოსავლეთ აზიაში 9 000 წლის წინ და ამერიკაში 10 000 წლის წინ.”

მიწათმოქმედება დაიწყო ორი ძირითადი მცენარით — პირველი მარცვლეულით, როგორიცაა ხორბალი ან სიმინდი და მეორე პარკოსნით, როგორიცაა ლობიო და სოია.

ბრინჯი თუ წიწიბურა?

რომელია თქვენი ფავორიტი?

ისე იცოდით რომ?

წიწიბურას სამშობლო ინდოეთი და ნეპალია. დადგენილია, რომ ის ჯერ კიდევ 5 ათასი წლის წინ მოჰყავდათ. წიწიბურას იყენებდნენ როგორც საკვებად, ასევე სამკურნალოდ – მის ფოთლებსა და ღეროს.
მოხარშვის შემდეგ თითქმის ყველა მცენარე კარგავს სასარგებლო თვისებებს, ხოლო წიწიბურა ინარჩუნებს.

წიწიბურას სახელი წიფელს უკავშირდება. წიფლის ნაყოფს, რომელიც პატარა პირამიდას მოგვაგონებს, საქართველოში “წიწიბოს” ეძახიან. წიწიბურას მარცვლებსაც ამგვარი ფორმა აქვს. რაკი წიფლის ნაყოფს წააგავს, ხალხმა წიწიბურა უწოდა, ანუ წიწიბოს მსგავსი.

არქეოლოგიური გათხრები ცხადყოფს, რომ ჯერ კიდევ 5000 წლის წინ ბრინჯს საკვებად მოიხმარდნენ. ამას ადასტურებს აღმოჩენილი თიხის ჭურჭელი ბრინჯის ნარჩენებით, ბრინჯის მინდვრების უძველესი სარწყავი სისტემები, უძველესი ჩინური და ინდური ხელნაწერები, სადაც ბრინჯი რელიგიური რიტუალების შემადგენელი ნაწილია.
ბრინჯის სამშობლოდ აზია ითვლება: დაახლოებით 4000 წლის წინ თანამედროვე ტაილანდისა და ვიეტნამის ტერიტორიაზე ადამიანმა პირველად დაიწყო ბრინჯის მოყვანა. ჩინეთში, იაპონიაში, ინდონეზიასა და ინდოეთში ბრინჯი უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ საკვები პროდუქტი. აქ იგი კულტურისა და ცივილიზაციის ნაწილია. ამ ღვთისგან ბოძებულ განძს აზიელები ნაყოფიერების სიმბოლოდ მიიჩნევენ.
აზიის ზოგ ქვეყანაში ბრინჯი ისეა კულტურასთან შერწყმული, რომ სასაუბრო ენაზეც დააჩნია თავისი კვალი. ზოგიერთ ენაზე “გაამოთ!” ჟღერს, როგორც “მიირთვით ბრინჯი!”

მოვუფრთხილდეთ

მარცვლეული – ცივილიზაციის საფუძველი და ჯანმრთელობის საწინდარია თქვენს თეფშზე, თუმცა სანამ მორიგ თუ უკვე კარგად ნაცნობი რეცეპტით მომზადებულ კერძს დააგემოვნებდეთ, არ დაგვავიწყდეს, რომ ბუნების საჩუქარს მოფრთხილება სჭირდება, ამისთვის კი საჭიროა ის, პირველ რიგში, სწორად შევინახოთ.

მარცვლეულის შენახვა არაა რეკომენდებული პოლიეთილენის შეფუთვაში, რომელშიც, როგორც წესი, მას მაღაზიაში ყიდულობთ. მნიშვნელოვანია ის მოათავსოთ გრილ ადგილას, არაუმეტეს 25 გრადუსს ტემპერატურაზე და დაიცვას ტენიანობის ზედა ზღვარი 65%. მარცვლეულის შესანახი კონტეინერი უნდა იყოს მშრალი, დახურული და თბილი. ასევე არ შეიძლება სხვადასხვა ტიპის მარცვლეულის ერთმანეთში არევა, რადგანაც თითოეულ მათგანს თავისი გემო, არომატი, შენახვის ვადა და მომზადების დრო აქვს. სწორედ ამ წესების გათვალისწინებითა და ინსპირაციით შეიქმნა მარცვლეულის დისპენსერები, რომელიც მას არა მხოლოდ დიდხანს და საიმედოდ შეინახავს, არამედ სამზარეულოში წესრიგსაც უზრუნველყოფს.